Ömərin Təməttö həccini qadağan etməsi

Təməttö hecci nedir?Hecci temettö odur ki, bir müselman şevval, zilqede ve ya zilhicce aylarının birinde her hansı miqatda (hecce giriş menteqesi) "ümreyi-temettö” niyyeti ile ehram bağlayıb, Mekkeye daxil olsun. Tevaf ve seyden sonra "teqsir” edib ehram halından çıxsın. Mekkede hecci-temettö emelleri üçün növbeti ehram bağlayınca ehramda haram olanlar halal olur.Bu hecc ona göre temettö hecci adlandırılır ki, iki ehram halı arasındakı fasilede ehramın haram etdikleri halal olur, yeni insan hemişe halal olan şeylerden lezzet ala bilir.Bu barede Quranda buyurulur: "Hecc ve ümreni Allaha göre yerine yetirin. Maneçilik olsa mümkün olan bir qurbanlıq edin ve yerine çatana qeder başınızı qırxmayın. Xestelenen ve başından eziyyet çeken kes evez olaraq, sedeqe vermeli, oruc tutmalıdır. Eminlikde ise ümrede olan kes hecce qeder mümkün olan qurban kesmelidir. Tapa bilmeyenler hecc günlerinde üç, qayıtdıqdan sonra yeddi gün oruc tutmalıdırlar ki, bu da on gün edir. Ümre emeli ailesi Mescidül-heramda sakin olmayanlara aiddir. Allahdan qorxun ve bilin ki, Allahın ezabı ağırdır.”("Beqere”, 196)Hezret Peyğember (s) temettö hecci vasitesi ile cahiliyyet qanunları ile mübarizede daha bir addım atdı. İslamdan evvel, qeyd edilen üç ayda ümre emelleri böyük günah sayılırdısa, İslam hemin aylarda temettö heccini müeyyenleşdirmekle qedim esassız qaydaları aradan qaldırdı.Buxari ve Müslümde, İbn Abbasdan bele neql edilir: "Xalq islamdan qabaq hecc aylarında ümreni yer üzünün en böyük günahı sayırdılar ve deyirdiler ki, sefer ayı bitdikden sonra ümre emelleri halal olur.”İbn Abbas elave edir ki, zilhiccenin dördüncü günün seheri Peyğember (s) ve sehabeleri hecc üçün ehram bağlayıb Mekkeye daxil olduqları halda, Peyğember (s) ehramın ümreye çevrilmesi ve ehramdan xaric olma gösterişi verdi; amma bu gösteriş sehabelere ağır geldi, ehramdan çıxmaqla hansı qadağaların götürüldüyü barede soruşdular: Peyğember (s) buyurdu ki, ehramla elaqedar haram edilenlerin hamısı halal oldu.("Sehih Buxari”, kitabul-hecc, seh. 254, hedis 1564.) Müselmanlardan bir qismi Peyğemberin (s) bu gösterişine qarşı çıxdı. Onlar cahiliyyet dövrünün adetlerini tapdayaraq hecci bitirmemiş ehramdan çıxmağa cüret etmirdiler. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, müxaliflerin isteklerinin ziddine olaraq, temettö hecci heyata keçdi ve Ömerin hakimiyyetinedek davam etdi. Ömer temettö heccini qadağan etdi ve müxalifleri ciddi cezalandıracağını bildirdi. Bu barede sünni menbelerinde xeyli revayet vardır. Onlardan bezilerini nezerinize çatdırırıq: 1.İmran ibn Hesin deyir: "Hecc mütesi haqqında aye nazil oldu ve Peyğember (s) bu heccin icrası üçün gösteriş verdi. Sonralar bu ayeni nesx eden heç bir aye nazil olmadı. Peyğemberin (s) vefatından sonra bir şexs nefsinin hökmü ile bu barede istediyini danışdı.”("Sehih Müslüm”, kitabul-hecc, seh. 539, hedis 1240.) 2.Ebu Nezre deyir: "Men Cabir ibn Abdullahın yanında olarken bir kişi gelib dedi: "İbn Abbas ve ibn Zübeyr iki müte haqqında mübahise edirdiler.” Cabir dedi: "Beli, biz Peyğember (s) dövründe her iki işi görürdük. Amma sonradan Ömer onları qadağan etdi, biz de hemin mütelerden çekindik.”(Hemin menbee] 3.İmran ibn Hesin ölüm yatağında olarken Mutrefe dedi: "Menim ölümüm qetidir. Sene faydalı ola bilecek bir neçe söz demek isteyirem. Eger sağ qalsam, onları mexfi saxla, eger ölsem, hemin sözleri xalqa deye bilersen; birincisi budur ki, Peyğember (s) hecc ve ümreni bir ilde cemleşdirmişdi. Buna qarşı ne aye nazil oldu, ne Peyğember (s) qadağa qoydu. Amma bir şexs bu barede istediyini etdi.”[Hemin menbee] 4.Ebu Musa hecc mütesine fetva vermişdi. Bir şexs ona bu işde telesmemeyi tövsiye edib, Ömerin qadağasını xatırlatdı. Ebu Musa Ömerle görüşüb, bu barede sual verdi. Ömer dedi: "Beli, Peyğember (s) ve onun sehabelerinin temettö hecci etdiklerini bilirem. Amma istemirem ki, müselmanlar (iki ehram arası) erak (salxımlı meyvesi olan) ağacı altında xanımları ile yaxınlıq edib, üz-gözlerinden qüsl suyu axa-axa hecc emelleri ardınca getsinler.”[Hemin menbee] Amma bütün bu kimi baxışların cavabı Qurani-kerimde verilmişdir.["Ehzab”, 36] Buxari ve Müslim neql edirler ki, Osman ibn Effan temettö heccini qadağan etdiyi vaxt Eli ibn Ebu-Talib (e) ümre ve hecc üçün ehram bağlayıb dedi: "Men bir neferin sözüne göre Allah qanunu ve Peyğember (s) sünnesini terk etmeyeceyem.”["Sehih Buxari”, temettö, seh. 254, hedis 1563.] Her iki "sehih”de Osmanla Hezret Eli (e) arasındakı ixtilaf barede Seid ibn Müseyyibden bele neql olunur: "Hezret Eli ibn Ebu Talib Osmana dedi: Osman, senin meqsedin yalnız Peyğemberin (s) gösterişlerinin qarşısını almaqdır. Osman dedi: Bizimle işin olmasın. Hezret Eli (e) buyurdu: Seni boşlaya bilmerem. Amma Eli (e) veziyyeti bele görüb, özü ümre ve hecc üçün ehram bağladı.” Başqa bir revayetde Osmanın Hezret Eliye ağır cavab verdiyi neql olunur.